Bóng đá không chỉ là môn thể thao vua mà còn là niềm đam mê và món ăn tinh thần không thể thiếu của hàng triệu người hâm mộ trên toàn thế giới. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ luật bóng thi đấu, điều này đôi khi làm giảm sự hấp dẫn và trải nghiệm khi xem các trận đấu. Trong lịch sử, luật bóng đá từng khá đa dạng, không thống nhất và có thời kỳ cầu thủ thi đấu không giới hạn số người, cũng như quy định mỗi nơi mỗi khác. Việc hiểu luật bóng thi đấu trong bóng đá không chỉ giúp bạn xem trận đấu với sự thấu hiểu sâu sắc mà còn khiến những phút giây trên sân cỏ trở nên hấp dẫn hơn rất nhiều.
Luật bóng thi đấu trong bóng đá là gì?
Định nghĩa luật bóng thi đấu
Theo nguồn trích dẫn từ King88 Com, luật bóng thi đấu (Laws of the Game) là tập hợp các quy tắc được áp dụng đồng nhất trong mọi trận đấu bóng đá chính thức trên toàn thế giới. Những quy định này bao gồm:
- Kích thước sân và các vùng giới hạn.
- Đặc điểm của quả bóng sử dụng trong trận đấu.
- Số lượng cầu thủ trên sân và số lần thay người.
- Trang phục và thiết bị thi đấu của cầu thủ.
- Vai trò, quyền hạn của trọng tài và các trợ lý trọng tài.
- Phương pháp tính bàn thắng và xử lý các vi phạm.
Luật bóng thi đấu được áp dụng tại tất cả các cấp độ từ chuyên nghiệp như World Cup, Champions League, Ngoại hạng Anh cho đến các giải phong trào, nghiệp dư hay đá phủi.
Ai là người ban hành và điều chỉnh luật?
IFAB (International Football Association Board) là tổ chức chịu trách nhiệm thiết lập và điều chỉnh luật bóng đá. IFAB gồm đại diện FIFA và bốn liên đoàn bóng đá của Vương quốc Anh: Anh, Scotland, Wales và Bắc Ireland.
Quy trình thay đổi luật diễn ra hàng năm, dựa trên đề xuất từ các liên đoàn, chuyên gia và sau khi được thẩm định kỹ càng mới chính thức áp dụng. FIFA giữ vai trò phổ biến và giám sát việc thực thi luật trên toàn cầu.
Mục đích của luật bóng thi đấu
- Đảm bảo công bằng: Tạo ra sân chơi bình đẳng cho tất cả cầu thủ và đội bóng.
- Tăng hấp dẫn và chuyên môn: Luật giúp trận đấu trở nên kịch tính, đòi hỏi kỹ năng và chiến thuật cao.
- Bảo vệ cầu thủ: Các quy định xử phạt nhằm hạn chế chấn thương và nâng cao an toàn thi đấu.
- Thống nhất toàn cầu: Giúp người hâm mộ dễ dàng theo dõi và hiểu trận đấu bất kể nơi đâu.
Các luật bóng thi đấu cơ bản
Dưới đây là 17 luật cơ bản áp dụng cho bóng đá tiêu chuẩn 11 người mỗi đội, giúp bạn hiểu rõ hơn cách vận hành của một trận đấu chuyên nghiệp.
Luật sân bóng
Sân bóng tiêu chuẩn có hình chữ nhật với chiều dài 105m và rộng 68m, giới hạn bởi hai đường biên dọc và hai đường biên ngang. Đường giữa sân chia sân thành hai nửa bằng nhau, tâm sân có vòng tròn bán kính 9,15m – nơi phát bóng đầu trận và sau mỗi bàn thắng.
Khu cầu môn nằm giữa đường biên ngang có khung thành rộng 7,32m và cao 2,44m. Xung quanh là khu vực cấm địa rộng 16,5m, nơi thủ môn được phép dùng tay bắt bóng. Nếu cầu thủ phạm lỗi trong khu vực này, đội đối phương sẽ được hưởng quả penalty 11m.
Còn có khu vực 5,5m là nơi thủ môn thực hiện các pha phát bóng lên. Sân bóng thường sử dụng cỏ tự nhiên hoặc cỏ nhân tạo màu xanh lá cây.
Quy định về quả bóng
Quả bóng phải làm từ da hoặc vật liệu tương đương, chia theo các size từ 1 đến 5. Các trận chuyên nghiệp sử dụng bóng size 5 với trọng lượng từ 410-450g, chu vi 68-70cm và áp suất 0.6–1.1 bar. Kích thước bóng thay đổi phù hợp với độ tuổi thi đấu.
Số lượng người thi đấu
Một trận đấu tiêu chuẩn gồm 22 cầu thủ trên sân, mỗi đội có 11 người (10 cầu thủ và 1 thủ môn). Mỗi đội được phép thay tối đa 5 cầu thủ trong các giải đấu lớn từ năm 2022, nhằm giảm tải cho cầu thủ sau đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, số lượt thay có thể khác nhau tùy từng giải đấu.
Nếu đội nào nhận 3 thẻ đỏ trở lên trong trận đấu sẽ bị xử thua do không đủ người thi đấu theo luật.
Trang bị của cầu thủ
Trang phục thi đấu gồm giày chuyên dụng, tất bảo vệ ống chân và đồng phục gồm áo, quần ngắn hoặc dài tay đồng bộ cả đội. Thủ môn mặc trang phục riêng biệt để phân biệt với các cầu thủ khác và thường sử dụng găng tay bắt bóng.
Trang phục phải khác màu với đội bạn và trọng tài. Cầu thủ không tuân thủ sẽ không được phép thi đấu.
Quy định về trọng tài chính
Trọng tài chính có quyền quyết định cao nhất trên sân, chịu trách nhiệm điều hành trận đấu. Trang phục trọng tài khác biệt hoàn toàn với hai đội, đi kèm còi và thẻ phạt (vàng, đỏ).
Trọng tài có quyền thổi phạt, rút thẻ cảnh cáo hoặc truất quyền thi đấu cầu thủ vi phạm. Mọi quyết định của trọng tài được coi là luật trong trận đấu.
Luật trợ lý trọng tài
Hai trợ lý trọng tài đứng dọc hai đường biên để hỗ trợ trọng tài chính, sử dụng cờ hiệu báo lỗi, việt vị hoặc bóng ra ngoài biên. Trang phục tương tự trọng tài chính nhưng không sử dụng còi.
Thời gian thi đấu
Theo nguồn tham khảo từ những người tham gia nạp tiền King88, một trận đấu gồm 2 hiệp, mỗi hiệp 45 phút, nghỉ giữa hiệp 15 phút. Trọng tài có thể bù giờ cho các tình huống chấn thương hoặc gián đoạn. Nếu hòa trong vòng loại trực tiếp, sẽ có hiệp phụ 2 x 15 phút và nếu vẫn hòa sẽ đá luân lưu.
Bắt đầu và tái khởi động trận đấu
Trước mỗi hiệp, đội được chọn phát bóng tại chấm giữa sân dựa trên đồng xu hoặc kết quả trận trước. Sau khi ghi bàn, đội bị thủng lưới sẽ phát bóng lại.
Quy định về bóng trong và ngoài cuộc
Bóng được coi là trong cuộc khi còn trên sân và chơi bình thường. Bóng ngoài cuộc khi:
- Bóng hoàn toàn vượt qua đường biên dọc hoặc ngang.
- Bóng đã vào lưới (bàn thắng được công nhận).
- Trọng tài dừng trận đấu bằng còi do lỗi hoặc sự cố.
Trận đấu sẽ được khởi động lại bằng các phương pháp hợp lệ tùy tình huống.
Cách tính bàn thắng
Bàn thắng được công nhận khi quả bóng vượt qua hoàn toàn vạch cầu môn giữa khung thành đối phương, không vi phạm luật việt vị hay phạm lỗi. Đội ghi nhiều bàn thắng hơn sẽ thắng trận.
Luật việt vị
Lỗi việt vị xảy ra khi cầu thủ nhận bóng ở phần sân đối phương, đứng gần khung thành hơn cả bóng và cầu thủ phòng ngự cuối cùng, đồng thời tham gia trực tiếp vào tình huống tấn công. Nếu không tham gia, cầu thủ không bị thổi việt vị.
Các hành vi vi phạm và phạt lỗi
Lỗi khiến đội đối phương được hưởng đá phạt
- Va chạm không đúng luật.
- Xô đẩy, đánh người cố ý.
- Ngáng chân, xoạc chân sai luật.
- Nhổ nước bọt, dùng tay chơi bóng trái phép.
- Chèn ép, cản trở đối phương phi pháp.
- Giành bóng khi thủ môn đã kiểm soát.
Thẻ phạt: Thẻ vàng và thẻ đỏ
Thẻ vàng cảnh cáo các hành vi phi thể thao nhẹ như không tôn trọng trọng tài, câu giờ, vi phạm kỹ thuật hay rời sân tự ý.
Thẻ đỏ truất quyền thi đấu các lỗi nghiêm trọng như chơi xấu, bạo lực, nhổ nước bọt, cố tình dùng tay trong vòng cấm hoặc lời nói, hành vi gây ảnh hưởng xấu.
Luật đá phạt
Khi cầu thủ phạm lỗi, đội đối phương được hưởng đá phạt, gồm:
- Đá phạt trực tiếp: Có thể ghi bàn trực tiếp từ cú sút đầu tiên.
- Đá phạt gián tiếp: Phải có ít nhất một cầu thủ khác chạm bóng trước khi ghi bàn.
Vị trí đặt bóng đá phạt thường tại nơi xảy ra lỗi, ngoại trừ trong vòng cấm sẽ được đá penalty.
Luật đá penalty
Khi đội tấn công bị phạm lỗi nghiêm trọng trong vòng cấm, đội đó được hưởng đá penalty trên chấm 11m. Thủ môn phải đứng trên vạch vôi và chỉ được di chuyển khi bóng được sút đi.
Tình huống đá penalty rất căng thẳng, đòi hỏi kỹ năng sút và phản xạ xuất sắc của thủ môn.
Luật thay người
Mỗi đội được thay tối đa 5 cầu thủ trong các giải đấu chuyên nghiệp hiện nay. Việc thay người phải có sự đồng ý của trọng tài và tuân thủ đúng quy định, không được làm gián đoạn trận đấu.
Bóng ra ngoài sân và cách phát bóng lại
Khi bóng vượt hoàn toàn qua đường biên dọc hoặc ngang, trận đấu sẽ được phát bóng lại theo các cách:
- Phát bóng lên: Thủ môn phát bóng khi bóng ra ngoài biên ngang cuối sân do đội đối phương.
- Phạt góc: Khi bóng do đội phòng ngự chạm ra ngoài vạch cuối sân.
- Ném biên: Khi bóng ra ngoài biên dọc.
Một số quy định quan trọng khác
- Không được đá phạt hoặc phát bóng khi chưa có hiệu lệnh của trọng tài.
- Cấm câu giờ khi dẫn trước.
- Cấm dùng lời nói, hành vi khiêu khích đối phương và trọng tài.
- Luôn tuân thủ tinh thần fair-play.
Luật bóng thi đấu trong bóng đá là nền tảng giúp môn thể thao vua ngày càng phát triển, chuyên nghiệp và hấp dẫn hơn. Việc hiểu sâu 17 luật cơ bản sẽ giúp người hâm mộ xem trận đấu trọn vẹn hơn, cầu thủ thi đấu chuẩn mực và trọng tài quản lý trận đấu hiệu quả. Năm 2025, bóng đá còn cập nhật thêm các quy định về thay người cũng như xử lý tình huống VAR (Video Assistant Referee) nhằm giảm thiểu sai sót trọng tài và nâng cao tính chính xác trong các trận đấu.
