Bệnh tụ huyết trùng ở gà, còn được nhiều người gọi là gà “toi”, là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến và nguy hiểm trong chăn nuôi gà hiện nay. Bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi gà, đặc biệt là những đàn nuôi tập trung đông đúc hoặc trong môi trường ô nhiễm. Tùy vào thể bệnh mà mức độ thiệt hại từ bệnh tụ huyết trùng ở gà có thể dao động từ nhẹ đến rất nặng, gây chết hàng loạt nếu không xử lý kịp thời.
Nhiều người nuôi gà thường thắc mắc bệnh tụ huyết trùng ở gà có nguyên nhân từ đâu, biểu hiện như thế nào, cách điều trị và phòng ngừa ra sao. Thậm chí có câu hỏi khá phổ biến là “gà bị tụ huyết trùng có ăn được không?”. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết từng vấn đề liên quan đến bệnh tụ huyết trùng ở gà, giúp người chăn nuôi nhận biết sớm và xử lý đúng cách.
Nguyên nhân gây bệnh tụ huyết trùng ở gà
Bệnh tụ huyết trùng ở gà do vi khuẩn Pasteurella multocida gây ra. Đây là loại vi khuẩn tồn tại trong môi trường, trong thức ăn, nước uống và có thể sinh sôi mạnh khi điều kiện nuôi không đảm bảo vệ sinh. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ bùng phát bệnh gồm:
- Môi trường nuôi gà ẩm thấp, chuồng trại dơ bẩn.
- Thay đổi thời tiết đột ngột, giao mùa.
- Đàn gà nuôi mật độ cao, tiếp xúc gần nhau.
- Thức ăn, nước uống bị ô nhiễm hoặc bảo quản không đúng cách.
Bệnh tụ huyết trùng ở gà có ba thể chính: mãn tính, cấp tính và quá cấp. Thể mãn tính xảy ra khi vi khuẩn đã tồn tại sẵn trong cơ thể gà và phát triển khi gà suy yếu hoặc điều kiện môi trường thuận lợi. Thể cấp tính và quá cấp thường là do vi khuẩn từ bên ngoài xâm nhập trực tiếp vào cơ thể gà, dẫn đến bệnh nặng và có thể gây chết nhanh.
Biểu hiện bệnh tụ huyết trùng ở gà
Theo chuyên gia SV 388 chia sẻ: Tùy theo thể bệnh, bệnh tụ huyết trùng ở gà sẽ có những triệu chứng khác nhau, người nuôi cần quan sát kỹ để phân biệt và xử lý kịp thời.
Triệu chứng gà bị tụ huyết trùng thể mãn tính
Thể mãn tính thường tiến triển chậm và xuất hiện khi gà suy yếu. Biểu hiện điển hình gồm:
- Sưng phù ở mào, tích, yếm; các vùng này có dấu hiệu hoại tử.
- Gà ủ rũ, giảm ăn, chậm phát triển và sụt cân.
- Phân lỏng màu vàng và mất nước nhẹ.
- Cơ thể có vẻ to do sưng phù nhưng thịt không săn chắc.
Triệu chứng gà bị tụ huyết trùng thể cấp tính
Thể cấp tính tiến triển nhanh hơn và có thể chuyển sang thể quá cấp nếu không được xử lý kịp. Các dấu hiệu gồm:
- Sốt cao, lông xù, mệt mỏi, bỏ ăn.
- Mũi, miệng chảy dịch, đôi khi lẫn máu.
- Phân lỏng màu nâu, khó thở.
- Mào và tích tím bầm, sưng to.
Triệu chứng gà bị tụ huyết trùng thể quá cấp
Thể quá cấp là nguy hiểm nhất, gà thường chết rất nhanh, chỉ từ 1–2 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng. Dấu hiệu bao gồm:
- Gà lờ đờ, chảy nước mũi, khó thở nhẹ.
- Da hơi tím tái, mào và tích sưng nhỏ.
- Gà có thể chết mà không có dấu hiệu rõ rệt trước đó.
Bệnh tích của gà bị tụ huyết trùng
Để xác định chính xác bệnh tụ huyết trùng ở gà, việc mổ khám là phương pháp hiệu quả nhất. Khi quan sát bên trong cơ thể gà, bạn sẽ thấy:
- Tim sưng, xuất hiện dấu hiệu nhồi máu.
- Gan sưng, có các nốt hoại tử nhỏ màu trắng hoặc vàng.
- Phổi tụ máu, màu nâu đậm, phế quản chứa dịch nhầy.
- Niêm mạc ruột và các cơ quan nội tạng có dấu hiệu xuất huyết.
- Dưới da có dịch nhầy, cơ thể sưng phù nhưng thịt mềm nhão.
Cách điều trị gà bị tụ huyết trùng
Do nguyên nhân là vi khuẩn Pasteurella multocida, bệnh tụ huyết trùng ở gà hoàn toàn có thể điều trị bằng kháng sinh. Phác đồ điều trị phổ biến gồm:
- Sử dụng kháng sinh đặc hiệu cho gia cầm trong 5–7 ngày. Ví dụ: Amoxicillin, Tylosin hoặc các chế phẩm kháng sinh tương đương theo hướng dẫn thú y.
- Bổ sung vitamin ADE, chất điện giải và các sản phẩm hỗ trợ tăng sức đề kháng cho gà.
- Đảm bảo chuồng trại sạch sẽ, thay nước uống và thức ăn thường xuyên để giảm nguy cơ tái nhiễm.
Người nuôi nên theo dõi sát gà trong quá trình điều trị và cách ly gà bệnh để tránh lây lan sang đàn khỏe mạnh. Với trường hợp gà bị thể quá cấp, thường khó cứu sống, nên xử lý nhanh để giảm thiệt hại.
Cách phòng bệnh tụ huyết trùng ở gà
Phòng bệnh vẫn là biện pháp quan trọng nhất để bảo vệ đàn gà. Một số lưu ý khi phòng bệnh:
- Vệ sinh chuồng trại, giữ môi trường khô ráo và thoáng mát.
- Cho gà uống nước sạch, thức ăn đảm bảo an toàn vệ sinh.
- Giảm mật độ nuôi quá đông, tránh stress và thay đổi thời tiết đột ngột.
- Khi giao mùa hoặc thời tiết khắc nghiệt, có thể sử dụng kháng sinh dự phòng trong 2–3 ngày theo hướng dẫn thú y.
- Vắc xin tụ huyết trùng hiện nay hiệu quả chưa cao, nhưng vẫn có thể cân nhắc dùng theo khuyến cáo của cơ quan thú y để phòng bệnh bổ sung.
Gà bị tụ huyết trùng có ăn được không?
Nhiều hộ chăn nuôi có tâm lý tiếc gà bệnh nên vẫn dùng làm thực phẩm. Thực tế, khi đun chín kỹ, vi khuẩn sẽ chết, nhưng thịt gà bệnh thường nhão, không thơm ngon và có màng nhầy dưới da, không đảm bảo chất lượng. Do đó, tốt nhất là không nên sử dụng gà bệnh để ăn và nên tiêu hủy an toàn để tránh lây lan dịch bệnh.
Lưu ý: Tụ huyết trùng khác với gà bị tụ huyết. Gà bị tụ huyết là hiện tượng bầm dập do va đập, những con này vẫn có thể ăn bình thường.
Từ những thông tin trên, có thể thấy bệnh tụ huyết trùng ở gà là một bệnh nguy hiểm do vi khuẩn Pasteurella multocida gây ra, diễn biến nhanh và có thể dẫn đến chết hàng loạt. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm, kết hợp điều trị kháng sinh đúng phác đồ và phòng bệnh khoa học, người nuôi hoàn toàn có thể kiểm soát và giảm thiệt hại cho đàn gà. Quan trọng nhất là giữ môi trường nuôi sạch sẽ, theo dõi sức khỏe gà thường xuyên và cách ly gà bệnh để bảo vệ toàn đàn.
