Bệnh Coryza trên gà (hay còn gọi là bệnh sổ mũi truyền nhiễm) là một bệnh hô hấp cấp tính thường gặp trong chăn nuôi gia cầm. Bệnh đặc trưng bởi hiện tượng chảy nước mũi, sưng phù mặt, viêm mắt và suy giảm mạnh năng suất trứng. Coryza xuất hiện ở hầu hết các quốc gia có ngành chăn nuôi gà phát triển và gây thiệt hại kinh tế đáng kể nếu không được kiểm soát kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ giúp người chăn nuôi hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây bệnh, đường lây lan, biểu hiện lâm sàng cũng như các biện pháp phòng và điều trị Coryza trên gà một cách hiệu quả.
Tác nhân gây bệnh Coryza trên gà
Theo 78winnh.net, tác nhân chính gây bệnh Coryza là vi khuẩn Avibacterium paragallinarum (trước đây có tên là Haemophilus paragallinarum). Đây là vi khuẩn Gram âm, cư trú chủ yếu ở đường hô hấp trên của gà.
Vi khuẩn Coryza có khả năng tồn tại ngoài môi trường trong thời gian ngắn nhưng lại lây lan rất nhanh trong điều kiện chuồng trại ẩm thấp, thông thoáng kém và mật độ nuôi cao. Khi bùng phát, bệnh thường gây tổn thất lớn do làm giảm sản lượng trứng, tăng tỷ lệ loại thải và chi phí điều trị.
Nguồn lây nhiễm và đặc điểm dịch tễ
Bệnh Coryza có thể phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau, phổ biến nhất là:
- Gà mang trùng nhưng không biểu hiện triệu chứng lâm sàng.
- Tiếp xúc trực tiếp với gà bệnh hoặc gián tiếp qua máng ăn, máng uống, không khí.
- Môi trường chăn nuôi ô nhiễm, dụng cụ không được sát trùng kỹ.
Gà ở mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh, tuy nhiên gà hậu bị và gà đẻ thường có mức độ mẫn cảm cao hơn. Thời gian ủ bệnh ngắn, chỉ từ 1 – 3 ngày. Sau khi xuất hiện triệu chứng, bệnh có thể lây lan nhanh ra toàn đàn chỉ trong vài ngày.
Đặc biệt, tại các trang trại nuôi gà nhiều lứa tuổi hoặc chăn nuôi hỗn hợp, nguy cơ bùng phát Coryza cao hơn do khó kiểm soát nguồn mầm bệnh.
Biểu hiện lâm sàng của bệnh Coryza
Theo tham khảo từ những người tham gia đá gà 78WIN, gà mắc Coryza thường có những biểu hiện khá điển hình, dễ nhận biết:
- Gà ủ rũ, giảm ăn, giảm uống.
- Sản lượng trứng giảm rõ rệt, trứng nhỏ hoặc vỏ kém chất lượng.
- Sưng phù vùng đầu, trán, mặt hoặc xoang mũi.
- Chảy nước mũi, dịch mũi đặc dần và có mủ trắng.
- Viêm kết mạc mắt, mí mắt sưng khiến gà khó nhìn hoặc không mở được mắt.
- Thở khò khè, ho, khó thở ở giai đoạn nặng.
Thời gian bệnh thường kéo dài từ 7 – 14 ngày. Tỷ lệ chết do Coryza đơn thuần không cao, nhưng nếu có nhiễm trùng kế phát (E.coli, Mycoplasma…) thì tỷ lệ chết có thể tăng nhanh.
Biện pháp kiểm soát và phòng bệnh Coryza
Áp dụng an toàn sinh học trong chăn nuôi
An toàn sinh học là yếu tố then chốt giúp hạn chế sự xâm nhập và lây lan của vi khuẩn Coryza:
- Thực hiện nuôi theo nguyên tắc “cùng vào – cùng ra”.
- Để trống chuồng tối thiểu 10 – 14 ngày giữa các lứa nuôi.
- Vệ sinh, sát trùng chuồng trại định kỳ bằng các chất sát khuẩn phù hợp.
- Hạn chế người và phương tiện ra vào khu vực chăn nuôi.
Phòng bệnh Coryza bằng vaccine
Tiêm vaccine Coryza là biện pháp phòng bệnh chủ động, mang lại hiệu quả cao, đặc biệt tại những khu vực có áp lực dịch lớn.
- Tiêm vaccine lần 1 khi gà được khoảng 4 – 6 tuần tuổi.
- Tiêm nhắc lại lần 2 trước khi gà bước vào giai đoạn sinh sản.
Việc tiêm phòng đầy đủ giúp giảm rõ rệt tỷ lệ mắc bệnh và hạn chế thiệt hại kinh tế.
Phác đồ xử lý khi đàn gà bị Coryza
Khi phát hiện đàn gà có dấu hiệu Coryza, cần tiến hành điều trị sớm theo phác đồ phù hợp:
- Clamoxin: 1g/4 lít nước uống hoặc 1g/20kg thể trọng, hỗ trợ điều trị viêm đường hô hấp, sưng phù đầu.
- Para C cắt sốt nhanh: 1g/2 lít nước hoặc 1g/10kg thể trọng, giúp hạ sốt và ổn định sức khỏe đàn gà.
- Mycoli Plus: 1g/3 – 4 lít nước uống hoặc 1g/15 – 20kg thể trọng, dùng liên tục 3 – 5 ngày.
Đối với đàn gà quy mô nhỏ, nên bắt từng con cho uống thuốc trực tiếp để tăng hiệu quả điều trị. Đồng thời, bổ sung thêm các sản phẩm tiêu đờm, nâng cao sức đề kháng và tăng cường phun sát trùng chuồng trại định kỳ 3 ngày/lần để tiêu diệt mầm bệnh.
Bệnh Coryza trên gà tuy không có tỷ lệ chết cao nhưng lại gây thiệt hại lớn về năng suất và chi phí điều trị. Việc nhận biết sớm, áp dụng an toàn sinh học nghiêm ngặt và tiêm phòng đầy đủ là giải pháp bền vững giúp người chăn nuôi hạn chế tối đa rủi ro và nâng cao hiệu quả sản xuất.
